các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tạp chí khoa học, những chỉ tiêu hay chỉ số nào để nhận biết tạp chí là tạp chí khoa học uy tín, đâu là chỉ tiêu quan trọng để nhận biết bài công bố khoa học đã đăng lên tạp chí uy tín và đúng chuyên ngành yêu cầu …Vì trong cơ sở dữ liệu của Scopus hay ISI điều có rất nhiều tạp chí được chấp nhận, vậy đâu là tạp chí đúng yêu cầu của mình ?
CÁC CHỈ SỐ ẢNH HƯỞNG KHOA HỌC
Khi xếp hạng các tạp chí người ta thường dựa vào các chỉ số đo chất lượng khoa học của tạp chí, chẳng hạn như chỉ số ảnh hưởng IF (Impact Factor) và chỉ số H (H-index). IF là chỉ số trích của Tạp chí, H-Index là chỉ số ảnh hưởng của cá nhân nhà khoa học. Rất khó đánh giá chất lượng các công trình nghiên cứu khoa học, vì cộng đồng khoa học vẫn chưa nhất trí một chuẩn mực thống nhất cho tất cả các lĩnh vực nghiên cứu.
Tuy nhiên, hai chỉ số này có quan hệ với nhau, thường được sử dụng để ước định chất lượng của một công trình nghiên cứu khoa học là chỉ số ảnh hưởng và số lần trích dẫn (citation index).
Chỉ số ảnh hưởng của một Tạp chí (IF)
Chỉ số ảnh hưởng IF là số lần trích dẫn hay tham khảo trung bình các bài báo mà tạp chí đã công bố hai năm trước. Những công trình nghiên cứu được công bố trên các tạp chí có chỉ số ảnh hưởng cao thường có chất lượng khoa học cao. Tuy nhiên, chỉ số ảnh hưởng của tạp chí cũng còn phụ thuộc vào các ngành khoa học khác nhau.
Chỉ số ảnh hưởng (IF) là thông số được tính hàng năm cho mỗi tạp chí, nó thể hiện rằng các bài trong tạp chí đó được trích dẫn nhiều hay ít. Thông số này được tính hàng năm và thay đổi theo thời gian, có khi biến động rất lớn.
Chỉ số ảnh hưởng của một tạp chí trong năm N được tính bằng tổng số lần các bài báo trong tạp chí đó được trích dẫn trong 2 năm trước N (tức là N-1 và N-2) chia cho tổng số bài báo trong hai năm đó. Chẳng hạn, nếu một tạp chí A có tất cả 100 bài trong hai năm 2015 và 2016 và được trích dẫn tổng cộng 170 lần thì hệ số ảnh hưởng của năm 2017 sẽ là IF (2017) = 170/100 = 1,7.
Chỉ số ảnh hưởng cho biết uy tín và chất lượng của tạp chí. Chỉ số này càng cao thì tạp chí càng có uy tín và càng khó để có bài được đăng trên tạp chí này. Một bài báo được đăng trên một tạp chí có chỉ số ảnh hưởng cao sẽ được đánh giá cao, dễ được đọc và được trích dẫn hơn. Một nhà khoa học đăng được bài trên tạp chí chất lượng và bài báo được trích dẫn nhiều sẽ được đánh giá cao.
Chỉ số ảnh hướng của cá nhân nhà khoa học (H-Index)
Năm 2005, nhà vật lý người Mỹ Jorge Hirsch (Đại học California) đã đưa thêm chỉ số H (H-index) để đánh giá các kết quả khoa học và làm cơ sở so sánh đóng góp khoa học của các nhà khoa học khác nhau, trong cùng lĩnh vực. Một nhà khoa học có chỉ số H nếu trong số N công trình của ông ta có H công trình khoa học (H < N) có số lần trích dẫn của mỗi bài đạt được từ H trở lên. Như vậy, chỉ số H chứa đựng được cả hai thông tin: số lượng (số các bài báo được công bố) và chất lượng, tầm ảnh hưởng (số lần được các nhà khoa học khác trích dẫn) của hoạt động khoa học.
J.Hirsch cũng đã xem xét chỉ số H cho một số nhà khoa học và đưa ra nhận xét rằng, trong lĩnh vực vật lý lý thuyết, các nhà khoa học Mỹ thành công (successful) sẽ có chỉ số H = 20 sau 20 năm; một nhà khoa học nổi tiếng (outstanding) sẽ có chỉ số H = 40 sau 20 năm; thiên tài khoa học (truly unique individual) sẽ có chỉ số H = 60 sau 20 năm. J.Hirsch đề nghị rằng ở Mỹ một nhà khoa học có thể bổ nhiệm phó giáo sư (Associate Professor) nếu có chỉ số H khoảng 12 và giáo sư (full professor) nếu H vào khoảng 18. Các nhà khoa học được giải thưởng Nobel thường có chỉ số H trong khoảng từ 35 đến 100. Chỉ số H cao nhất của một số lĩnh vực khác như Hoá-Lý: 100, Sinh học: 160, Khoa học máy tính: 70, trong khi đó lĩnh vực Kinh tế học và Kinh doanh có chỉ số H vào khoảng 40.
Hiện nay việc tìm chỉ số H của bất cứ nhà khoa học học nào đều rất đơn giản nhờ trang web của Scopus.
CÁC CHỈ SỐ QUẢN LÝ ẤN PHẨM KHOA HỌC
ISSN (International Standard Serial Number)
ISSN (International Standard Serial Number) là mã số chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ (Tạp chí), được công nhận trên phạm vi toàn thế giới nhằm xác định nhan đề của các xuất bản phẩm. Khi đã có chỉ số ISSN, thì tạp chí sẽ được quốc tế thừa nhận chính thức và giới thiệu trên quy mô toàn cầu. Đây chính là “thẻ căn cước” để đi lại trong làng thông tin toàn cầu. Nhưng chỉ số ISSN của một tạp chí không liên quan đến chất lượng khoa học của các bài báo được đăng ở trong đó.
Danh sách các tạp chí có mã xuất bản (ISSN) bao hàm và rộng hơn rất nhiều so với danh sách ISI và Scopus. Hiện nay, danh sách ISI bao gồm khoảng 10.000, Scopus bao gồm hơn 30.000 tạp chí về Khoa học tự nhiên, Công nghệ, Kỹ thuật, Y, Dược và Khoa học xã hội. Trong khi đó, danh sách Tạp chí có chỉ số xuất bản ISSN khoảng 1,3 triệu.
ISBN(International Standard Book Number)
ISBN(International Standard Book Number) là mã số chuẩn quốc tế để xác định một quyển sách. Trên thế giới, khái niệm và việc đăng ký mã số ISBN cho sách được bắt đầu từ những năm 1966-1970 và đã trở thành thông lệ. Việt Nam mới bắt đầu từ năm 2007.
Trên đây là chúng tôi giới thiệu đến bạn đọc các chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng của tạp chí uy tín, nếu các bạn mong muốn công bố khoa học mà còn gặp một số khó khăn, đừng ngần ngại hãy tham gia vào Cộng đồng công bố khoa học chung của chúng tôi.